Fryslân

Hoe zorgen we ervoor dat we ook tijdens droge periodes voldoende drinkwater houden, voor nu en later? Dat kan door samen zuinig te zijn op water. Op de website van Vitens staat in welke regio's er bij aanhoudende warmte mogelijk problemen ontstaan bij de waterlevering, zoals een lagere waterdruk of bruin water. Dit is niet schadelijk voor de gezondheid, dus je kan het gewoon drinken.

In droge perioden proberen we het water in de Friese meren, kanalen, vaarten en sloten zo goed mogelijk op peil te houden. Dit doen we in Fryslân door zoet water vanuit het IJsselmeer naar de Friese meren en kanalen (de Friese boezem) aan te voeren. Vanuit de Friese boezem verdeelt Wetterskip Fryslân het water vervolgens naar de vaarten en sloten in polders, natuurgebieden, dorpen en steden. Zie ook de website van Wetterskip Fryslân.

Voldoende oppervlaktewater is belangrijk voor de groei van gewassen, bomen en planten. En voor een goede waterkwaliteit voor waterplanten, vissen en andere waterdieren in de vaarten en sloten. Een goede waterstand is ook belangrijk voor de kwaliteit van dijken en oevers (waterkeringen) die het water tegenhouden. Deze moeten voldoende vochtig blijven om droogtescheuren te voorkomen.

Als het niet alleen droog, maar ook warm en zonnig is, verdampt er veel oppervlaktewater. Omdat er bij droogte ook veel water wordt gebruikt voor besproeiing van gewassen, verdwijnt er soms meer water uit de poldervaarten en -sloten, dan we we kunnen aanvoeren. Peildaling is het gevolg. Bij een dreigend watertekort vragen we gebruikers in een gebied samen afspraken te maken om het watergebruik te minderen. Ook kan Wetterskip Fryslân tijdelijk een verbod instellen voor bijvoorbeeld het besproeien van gras met slootwater. Of boeren mogen alleen ’s nachts hun gewassen besproeien als er minder verdamping is. Lees hier meer over de maatregelen tijdens een watertekort.

Het IJsselmeer is het grootste zoetwaterbekken van Nederland. Bij langdurige droogte kan de beschikbaarheid van voldoende IJsselmeerwater in gevaar komen. Het Rijk bepaalt of Wetterskip Fryslân minder water uit het IJsselmeer mag halen dan normaal. Het beschikbare water wordt vervolgens over alle waterschappen verdeeld. Er zijn landelijke afspraken over het verdelen van zoet water. Dit heet de verdringingsreeks.

Een lage waterstand in de rivieren kan problemen opleveren voor onder meer de scheepvaart. Rijkswaterstaat en de waterschappen houden de waterstanden daarom het hele jaar door nauwlettend in de gaten en nemen waar nodig maatregelen.

Waterschappen zorgen voor schoon water en monitoren de kwaliteit. Deze gegevens gaan naar de provincies. Op basis van deze gegevens en de informatie van Rijkswaterstaat informeren de provincies het Nederlandse publiek over de veiligheid en hygiënerisico’s van het zwemwater. Op officiële zwemlocaties kunnen zwemmers ervan uitgaan dat hun veiligheid en hygiëne is gegarandeerd, en dat als er afwijkingen zijn ze hierover geïnformeerd worden. Informatie staat op borden bij de zwemplekken. Voor actuele info zie: www.zwemwater.nl of download de zwemwaterapp van de waterschappen, provincies en Rijkswaterstaat via de website van zwemwater.nl.

Het waterschap stelt bij een drastisch watertekort een sproeiverbod in voor het beregenen van gewassen en grasland. Grasland mag dan bijvoorbeeld niet meer worden besproeid met water uit de sloot. En boeren mogen gewassen alleen tussen bepaalde tijden beproeien. Actuele informatie hierover staat op de website van Wetterskip Fryslân.

Grondwater

Grondwater is water dat in de ondergrond is opgeslagen. Fryslân gebruikt grondwater om drinkwater te winnen. Maar ook land- en tuinbouw en natuur gebruiken grondwater om percelen te besproeien. Bij langdurige droogte daalt de grondwaterstand. Wetterskip Fryslân kan dan een tijdelijk verbod instellen voor het besproeien met grondwater.

Om de grondwaterstanden weer te verhogen, is vooral veel regen nodig. Als de grondwaterstand laag is, verhoogt het waterschap waar mogelijk het waterpeil in de sloten. Zo proberen we regenwater langer in de bodem vast te houden, zodat het grondwater wordt aangevuld.

Friese waterstanden

• Op deze kaart staat de actuele grondwaterstand ten opzichte van NAP in Fryslân.
• Op deze kaart staat de gemiddelde boezemwaterstand en neerslag in Fryslân.

Een goede waterstand is belangrijk voor de kwaliteit van dijken en oevers (waterkeringen) die het water tegenhouden. Deze moeten voldoende vochtig blijven, om droogtescheuren te voorkomen. Wetterskip Fryslân inspecteert keringen op droogtescheuren en repareert deze. Bij watertekorten gaat veiligheid voor alles. Het op peil houden van de Friese meren en kanalen, gaat daarom bijvoorbeeld voor het besproeien van gewassen. Door de droogte kunnen wegen gaan verzakken en scheuren. Gemeenten, provincie en Rijkswaterstaat pakken dit aan.

Bij droogte is één vonkje al genoeg voor het ontstaan van een brand met soms enorme gevolgen. Help daarom mee om natuurbrand te voorkomen. De Brandweer geeft handige tips. Ga niet bij een natuurbrand kijken! De brandweer komt vaak met groot materieel ter plaatse en heeft daarvoor alle ruimte nodig. Blijf dus weg van brand en houd de weg vrij voor de hulpdiensten.

Voor meer informatie, zie de website van de brandweer.

Droog en warm weer kan gevolgen hebben voor de organisatie van evenementen. Er zijn bijvoorbeeld meer EHBO’ers nodig, of het is verstandig om voor extra drinkwater te zorgen. Soms gaat een (sport)evenement vanwege het weer niet door.

Voor veel evenementen moet je een kennisgeving doen of een vergunning aanvragen bij de gemeente. Meer informatie staat op de website van de gemeente waar het evenement plaatsvindt.

Op de website van Veiligheidsregio Fryslân vind je meer informatie over het organiseren van een veilig evenement.

Als het warm is, stijgt de watertemperatuur. Hierdoor daalt het zuurstofgehalte in het water. Sommige beken, vijvers en plassen vallen droog. Dieren die in dat water leven, worden in sommige gevallen door de waterschappen of vrijwilligers verplaatst naar plekken waar nog wél water staat.

Vaak zijn er nog wel genoeg poelen en plassen voor dieren om te drinken. Het verdrogen en afsterven van planten kan van invloed zijn op de hoeveelheid voedsel voor dieren, maar ook op bijvoorbeeld vlinders en andere insecten.

Ook dieren in stallen kunnen last hebben van droogte en warmte. In sommige situaties wordt de brandweer gevraagd om stallen nat te spuiten, zodat de temperatuur binnen afkoelt en het voor de dieren draaglijker wordt.

Maak je je zorgen over dieren in een natuurgebied die door bijvoorbeeld de droogte in acute nood zijn? Neem dan contact op met de beheerder van het bewuste natuurgebied.

Zie ook:

• Natuurmonumenten
• Staatsbosbeheer

Als beheerder van de grote rivieren, meren, Noordzee en Waddenzee, houdt Rijkswaterstaat het waterpeil continu in de gaten. Ook geven ze waterstandsverwachtingen af. Met dijken, dammen en andere waterkeringen beschermen ze ons land zo goed mogelijk tegen overstromingen. Bij hoge rivierstanden spuien sluizen zoals in de Haringvlietdam overtollig water naar zee. En bij stormachtig weer en hoge waterstanden langs de kust kunnen we stormvloedkeringen zoals de Oosterscheldekering sluiten. Ook hebben ze samen met waterschappen, provincies en gemeenten de grote rivieren meer ruimte gegeven. Onder meer door uiterwaarden te verdiepen en extra geulen aan te leggen.

De provincie is verantwoordelijk voor de vertaling van het nationale waterbeleid naar regionale maatregelen. Voor het regionale watersysteem (al het water buiten de grote rivieren, grote meren, de Noord- en Waddenzee) bepalen de provincies het beleid en de doelstellingen, bijvoorbeeld de doelen voor het beperken van wateroverlast en overstromingen. De waterschappen geven een verdere invulling aan dit beleid en voeren de maatregelen uit om de beleidsdoelen te halen. Provincies toetsen op hun beurt of deze doelen ook daadwerkelijk gehaald worden.

Waterschappen zijn verantwoordelijk voor de regionale wateren, zoals kanalen en poldervaarten. In de provincie Friesland gaat het om waterschap Fryslân. In Nederland hebben we in totaal zo’n 17.000 kilometer aan waterkeringen die ons land leefbaar houden. Een groot deel daarvan wordt door de waterschappen beheerd. Hiervoor inspecteren ze regelmatig de keringen en wordt beoordeeld of het nodig is om onderhoud- of herstelmaatregelen te treffen. Daarnaast voeren de waterschappen samen met Rijkswaterstaat momenteel de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken uit: in het Hoogwaterbeschermingsprogramma wordt tot 2050 1.500 kilometer dijk versterkt. Ook besteden de waterschappen jaarlijks 3 miljard euro aan het klimaatbestendig maken van het watersysteem in Nederland. Dit betekent bijvoorbeeld dat er meer waterbergingsgebieden worden aangelegd om piekafvoer door hoosbuien op te kunnen vangen.

De veiligheidsregio’s helpen bij het voorbereiden op risico’s, rampen en crises, zoals ernstige storm of overstromingen. Dit doen zij bijvoorbeeld door mee te denken over de aanleg van vluchtroutes in woonwijken en door gezamenlijke afspraken te maken over incidentenbestrijding. Zo staan hulpverleners 24 uur per dag, 7 dagen per week klaar om in actie te komen wanneer dat nodig is. In de provincie Friesland gaat het om de veiligheidsregio Fryslân. Wanneer jouw gebied dreigt te overstromen, adviseert de veiligheidsregio wat je moet doen. Dit advies hoor je op de regionale radio.

Als gevolg van zware regenval of hoogwater kan er water tegen de buitenmuur komen staan. Om de muur waterdicht te maken kun je muren verven met vochtwerende verf, je muren impregneren of injecteren of waterdichte gevelbekleding aanbrengen.

 

Wateroverlast ontstaat niet alleen door extreme regenval maar ook door toename van de hoeveelheid bebouwing en verharding in tuinen. Het riool krijgt hierdoor grotere hoeveelheden regenwater te verwerken, die het niet altijd aankan. Daardoor kunnen straten en tuinen onder water komen te staan of kan het water vanuit het riool door afvoerputjes en wc’s je woning binnen komen. Het afkoppelen van de regenwaterafvoer van de riolering en het opvangen van het regenwater in je tuin kunnen uitkomst bieden. Je kunt regenwater bijvoorbeeld opvangen in een regenton of in infiltratiekratten. Ook kun je de tegels in je tuin vervangen door groen zoals gras, planten en bomen. Op die manier kan het regenwater op natuurlijke wijze via de bodem worden afgevoerd. Op Een groener Nederland begint in je eigen tuin vind je meer tips die je helpen jouw tuin te vergroenen.

Deze schotten zorgen dat er geen water door de doorgang je woning binnen kan stromen. Zulke schotten worden ook wel overstromingsbescherming en floodbarriers genoemd. Waterkerende schotten zijn er in verschillende soorten en maten. Veel schotten worden met een kliksysteem vastgezet of zijn geheel demontabel. Je plaatst deze schotten vóór er wateroverlast ontstaat.

Een zelfopdrijvend waterkerend schot sluit doorgangen zoals deuren af en voorkomt het binnenstromen van water. Een zelfopdrijvend schot vormt een vast onderdeel bij je huis. Een zelfopdrijvend schot hoef je niet handmatig te plaatsen. Het komt automatisch omhoog wanneer het in aanraking komt met toestromend water. Zo voorkom je wateroverlast óók wanneer je niet thuis bent.

Een zandzakkenmuur is een tijdelijke waterkering van zandzakken, die wordt gebouwd met zakken die gevuld zijn met zand. Het is een snelle en effectieve oplossing tegen wateroverlast. Reguliere zandzakken, zoals van jute, gebruik je eenmalig. Zandzakken van synthetisch materiaal zoals polypropyleen en polyacryl kun je meerdere keren gebruiken. Je kunt ze gevuld kopen of zelf vullen.

Allereerst is het dus belangrijk om te kijken of jouw woning op een plek staat waar een overstromingsrisico is. Op de website Overstroom ik? kun je aan de hand van jouw postcode achterhalen hoe hoog het water bij jou kan stijgen. Kijk op de droge verdiepingen kaart of jouw woning een verdieping die droog blijft in het geval van een overstroming. Is er bij jou geen droge verdieping, kijk dan of er ergens een droge verdieping in de buurt is bij buren, familie of vrienden waar jij naar toe kunt.

Ondanks de maatregelen die je hebt getroffen om jouw woning zo goed mogelijk tegen het water te beschermen kan het zo zijn dat er toch een overstroming of wateroverlast ontstaat. Voordat dit gebeurt is het goed om van te voren al verschillende maatregelen te nemen. Een van de dingen die vooraf kunt regelen is het maken van een noodpakket. Voorwerpen die in zo’n pakket niet mogen ontbreken zijn een AM/FM-radio en een EHBO-verbandtrommel. Hier vind je wat er verder in zo’n noodpakket moet zitten.

Ook is het goed om een voorraad aan houdbaar voedsel en water in huis te hebben. Denk hierbij aan ongeveer 3 liter flessenwater per persoon per dag (2 liter voor consumptie, 1 liter voor voedselbereiding). Controleer zo nu en dan de inhoud van je noodpakket, kijk bijvoorbeeld elk half jaar of jouw voorraad nog voldoet aan je wensen en of alle producten nog houdbaar zijn. Hier vind je meer informatie over noodvoorraden voor tijdens een overstroming.

Vaak zien de hulpdiensten een overstroming aankomen: bij dreiging van een dijkdoorbraak kan de overheid besluiten om mensen via een georganiseerde evacuatie naar een ander gebied te brengen. Kijk op de waterveiligheidheidspagina van de Veiligheidsregio Fryslân voor meer informatie over provincie Friesland. Moet je evacueren? Sluit dan gas, water en elektriciteit af. Neem alleen mee wat je echt nodig hebt.

Een door de overheid georganiseerde evacuatie is niet altijd mogelijk. Er bestaat altijd een kans dat de overheid en de bewoners verrast worden door het water. In dat geval is ieder op zichzelf aangewezen en moet je dus zelf evacueren. Er zijn twee manieren: verticaal evacueren en horizontaal evacueren. Verticaal evacueren betekent dat je blijft en een hoge plek opzoekt. Je kunt bijvoorbeeld naar de bovenverdieping of het dak van je huis gaan. Naast verticaal evacueren kun je er natuurlijk ook voor kiezen om snel je spullen te pakken en weg te gaan. Dit laatste heet horizontaal evacueren.

Wat is nu het beste? Horizontaal of verticaal evacueren? Dat hangt helemaal van de situatie af. Je moet in deze situatie rekening houden met hoe snel het water komt, en of bijvoorbeeld de wegen nog watervrij zijn. Ook is het bij het nemen van deze beslissing belangrijk hoe hoog het water gaat komen en of er gebouwen met overstromingsvrije verdiepingen in de buurt zijn.

Je kunt er tijdens een overstroming dus voor kiezen om thuis te blijven of te vertrekken. Meer informatie over welke keuze voor jou het beste is vind je op overstroming.nl en op de crisispagina van de Rijksoverheid. Op beide websites vind je een handig overzicht van wat je moet doen en wat je nodig hebt bij elke keuze. In beide gevallen is het goed om een noodpakket mee te nemen met daarin de belangrijkste spullen. Hier vind je wat er in zo’n noodpakket moet zitten. Tijdens een overstroming of wateroverlast in het altijd belangrijk om naar de adviezen van de veiligheidsregio’s te luisteren.

In aanloop naar een situatie met hoogwater is het goed om de websites van de waterschappen in de gaten te houden. Zij controleren de waterstanden en communiceren die vaak via de websites en hun andere kanalen. Een overzicht van deze kanalen vind je onderaan deze pagina.

Heb je door ernstige regenval last van de verhoogde grondwaterstand, of staat er bijvoorbeeld water in je kruipruimte of in je kelder? Neem dan contact op met je gemeente.

Een waterschap en/of Rijkswaterstaat signaleert een (dreigend) falen van een waterkering of een dijk. Zij nemen vervolgens de nodige maatregelen om een overstroming te voorkomen, of de gevolgen ervan te bestrijden.

De veiligheidsregio’s gaan op hun beurt samen met de provincie en gemeentes aan de slag met het nemen van maatregelen of het voorbereiden van regionale crisisbeheersing, evacuatie en het controleren van de openbare orde en veiligheid.

De activiteiten en acties in de regio tijdens een overstroming worden dus georganiseerd aan de hand van de crisisplannen van de waterbeheerders (Rijkswaterstaat en Wetterskip Fryslân en de Veiligheidsregio Fryslân. Zij zullen communiceren via de calamiteitenzenders. De frequenties van die zenders vind je hier.

Na de overstroming zullen drinkwaterbedrijven hun klanten actief informeren wanneer zij veilig gebruik kunnen maken van het drinkwater, onder andere via NL-alert, de regionale rampenzender en de eigen website.

Bel 112 als elke seconde telt.

Niet alle situaties zijn (direct) levensbedreigend, maar als je toch graag de hulpdiensten wilt spreken, kun je een van de volgende nummers bellen:

• Geen spoed, wel brandweer: 0900 0904
• Politie 0900 – 8844
• Nationaal storingsnummer gas en stroom: 0800 - 9009
• Nummer doktersdienst provincie:  0900 112 7 112
• Noodnummer Wetterskip Fryslân: 058 212 2422

Belangrijke contactgegevens Veiligheidsregio Fryslân
Twitter Veiligheidsregio Fryslân
Belangrijke contactgegevens Wetterskip Fryslân
Twitter Wetterskip Fryslân