Video 2: Klimaat raakt ons allemaal - Bodem en water in balans

In de afgelopen eeuwen heeft Nederland het water bedwongen. Maar ons waterbeheer heeft op veel plekken krappe marges. We zijn nog lang niet klaar om de gevolgen van het opwarmende klimaat op te vangen. Kunnen we het tij nog keren? Zijn we nog in staat de balans tussen bodem en water op tijd te herstellen? We zijn heel erg gewend om te polderen en altijd compromissen te zoeken. Soms moeten we dat misschien niet doen. Het recente IPCC rapport is heel helder. Klimaatverandering is hier nu en we zien al de gevolgen. Marjolijn Haasnoot is als klimaatwetenschapper gespecialiseerd in waterbeheer en besluitvorming onder grote onzekerheid. Haar huidige onderzoek richt zich op adaptief deltabeheer en klimaatadaptatie. Met deze klimaatopgaven redden we het niet alleen maar met kleine maatregelen. De opgave is zo groot dat we ook groter moeten denken. Ook grote maatregelen nodig hebben. En daarvoor hebben we heel veel ruimte nodig bijvoorbeeld ruimte voor de rivier maar moeten we ook onderzoek gaan doen. Kunnen we sommige maatregelen die we nu al in het klein hebben kunnen we die opschalen? En denk daarbij bijvoorbeeld aan drijvend wonen. Bij het in gang zetten van een transitie voor de lange termijn waterbeheer is het belangrijk om ook te verbinden. Verbinden tussen locale schaal en landelijke schaal maar ook verbinden tussen wat we doen op de korte termijn en de lange termijn. En als je dat nu gaat verbinden met de andere opgaven waar we voor staan zoals de woningbouw de energietransitie maar ook het biodiversiteit verlies dan kunnen we eigenlijk die opgave verbinden en dan kunnen we ook meteen al ons aanpassen aan die lange termijn klimaat opgaven. Kennis over het water- en bodemsysteem is heel belangrijk. We hebben bijvoorbeeld het rapport op waterbasis gemaakt waarin staat waar bodem geschikt is om te bouwen of dat het te slap is. Maar ook waar het mogelijk te nat wordt of te droog. Dat kun je gebruiken om te kijken waar kunnen we welke investeringen doen. En daarnaast kun je ook kijken naar de maatregelen die gepland zijn en eventueel nog extra nodig zijn voor een hoge zeespiegelstijging. Het herstel van de natuurlijke balans tussen bodem en water kan veel bijdragen aan waterberging waterafvoer en de bodemkwaliteit in een gebied. De Leuvenumsebeek is een heel goed voorbeeld van A, een natuurlijk systeem herstellen de natuur in z'n kracht krijgen weer het water weer omhoog krijgen. Dus dat het niet zo heel diep bakje is het water stroomt snel weg maar het water zit hoog in het maaiveld kan heel makkelijk de ruimte in. Oftewel alle gebieden hiernaast overstromen. Het systeem remt af. Dus eigenlijk die spons-werking vasthouden afremmen en het water mag naar de ondergrond. Het mag de Veluwse waterbel weer aanvullen. Maarten Veldhuis is accountmanager terreinbeherende organisaties. Als projectleider begeleidde hij het beekdal herstel van an de Leuvenumsebeek. Hij inspireert mensen om mogelijkheden te zoeken voor het natuurlijk herstel van de bodem- waterbalans. We hebben dus 80 houtpakketten in de beek gelegd en we hebben in vijf jaar tijd 8.000 kuub zand op de randen van de beek gelegd. En de stroming van het water, de natuurlijke processen die hebben zelf het het zand meegenomen en op plekjes neergelegd waar het zelf dat bedacht heeft. En de effecten zijn ook nog eens een keer veel mooier dan we hadden gehoopt. Als voorbeeld in februari 2022, toen was er heel veel regen hier. En er kwam een enorme hoeveelheid water het bos in stromen. Zes kuub per seconde ging het bos in maar ging maar anderhalf kuub per seconde uit. Dus driekwart van al het water bleef in het bos en vult dus nu het grondwater aan. Voor een klimaatrobuust system kun je dus nu al beginnen. Je kunt dus nu maatregelen nemen zoals een stuwtje plaatsen ander bodembeheer of maatregelen zoals bouwen met de natuur zoals hier. Maar het is ook belangrijk dat je weet waar je heen wilt in het gebied, 50 jaar vooruit,100 jaar vooruit dus dat moet wel bij elkaar passen. Het moet elkaar ook niet in de weg zitten natuurlijk. Die ruimte bieden voor die natuurlijke processen dat heb je voor het bos, dat heb je voor moerassen voor watersystemen maar ook in stedelijk gebied, landbouwgebieden eigenlijk overal. Overal kunnen wij het natuurlijk system veel meer ruimte geven. Dat is natuurlijk niet overal evenveel. Zoals hier hebben we natuurlijk alle ruimte en mag een heel bos onder water stromen. Dat gaat niet in een stedelijk gebied of in elk landbouwgebied. Dus de vraag is wel welke ruimte kunnen we het geven met de functies die er op die plek zijn? Of, een stapje verder gaan wij die functies veranderen in bepaalde gebieden om die ruimte aan natuurlijke processen terug te geven? De balans tussen bodem en water daar draait het om bij de inrichting van ons land. Waar kunnen we ruimte bieden aan natuurlijke processen? Verwerf inzicht, denk groot, maak keuzes, toon lef. Investeer en innoveer in samenwerking met elkaar en met de natuur.